Yazımın derli toplu hali:
Miras ayetleri olan Nisa 11, 12 ve
176'nın her biri, gerçekte ayrı ayrı ayrı durumlar için ayrı
formüller sunuyor. Hatta bu ayetlerdeki her cümle de kendi içinde
ayrı durum ve formülden bahsetmekte...
İnternette araştırırken, bu 3
ayetin kendi içinde ayrı formül verdiğini farkedip söyleyenlerin
olduğunu gördüm. Fakat dediğim gibi sadece ayet değil,
ayetlerdeki her cümle de ayrıca kendi içinde farklı bir durum ve
paylaşımdan bahsetmekte. Her cümle ayrı bir mirasçılar listesi
ve alacakları oranları vermekte.
Cümlede kimlerden bahsediliyorsa,
sadece onlar mirasçı demektir.Yani ya sırf onlar varlar hayatta,
ya da başkaları da olsa da yine de sırf onlar miras almaya hak
kazanıyor durumdalar.
Bundan dolayı da, aslında mezheplerin
uyguladığı gibi birbirlerine karşı oran , ortak formül, avliye
falan yok. Mesela Nisa 11'de " İkiden fazla kadın iseler
ölenin bıraktığının üçte ikisi onlarındır. " ifadesi
tek başına ayrı bir formül (sadece kız çocukları varis ise ve
ikiden fazla kız iseler bu oran geçerli, yoksa diğer şık ve
şartlarda sözkonusu değil).
Ve böylece taşlar yerine
oturuyor. Her durumda miras yetiyor. Sadece bazı durumlarda artan
miras sözkonusu, ama yine ayetler ışığında bu artan miktarın
kimlere verileceği de bulunur. (Mesela Nisa 8. ayet...)
Şimdi bu bahsettiğimiz miras paylaşımını anlatan Nisa 11, 12 ve
176. ayetleri yazıp sonra da bir tanesi üzerinden çözümleme
örneği sunalım: Nisa 11. Allah size çocuklarınızla
ilgili olarak şunu öneriyor: Erkek için, iki dişinin payı kadar.
İkiden fazla kadın iseler ölenin bıraktığının üçte ikisi
onlarındır. Eğer çocuk sadece bir kadınsa, mirasın yarısı
onundur. Ölenin çocuğu varsa, geriye bıraktığından ana-babanın
her biri için altıda bir hisse olacaktır. Ölenin çocuğu yoksa
ve kendisine ana-babası mirasçı olmuşsa bu durumda anasına üçte
bir düşer. Eğer kardeşleri varsa, anasının payı, yapacağı
vasiyetten ve borcundan arta kalanın altıda biridir. Babalarınız
var, oğullarınız var. Siz bunlardan hangisinin yarar bakımından
size daha yakın olduğunu bilemezsiniz. Allah'tan bir buyruğu
önemseyin. Hiç kuşkusuz Allah herşeyi bilir, tüm hikmetlerin
sahibidir. 12. Zevcelerinizin geriye bıraktığının yarısı
sizindir, eğer onların çocuğu yoksa. Eğer onların çocuğu
varsa, vasiyet ettikleri ve borçları ödendikten sonra geriye
bıraktıklarının dörtte biri sizindir. Eğer sizin çocuğunuz
yoksa bıraktığınızın dörtte biri zevcelerinizindir. Eğer
sizin çocuğunuz varsa bu durumda, yaptığınız vasiyet ve
borcunuz ödendikten sonra geriye kalanın sekizde biri
zevcelerinizindir. Eğer miras bırakan erkek veya kadının
ana-babası ve çocuğu yok da erkek kardeşi veya kız kardeşi
varsa, bu kardeşlerden herbirine altıda bir düşer. Kardeşler
bundan fazla ise bu takdirde onlar, yapılmış bulunan vasiyet ve
borç ödendikten sonra üçte bire ortaktırlar. Kimseye zarar
verilmemelidir. Allah'tan bir öneridir bu. Allah Alîm'dir,
Halîm'dir. 176. Fetva istiyorlar senden. De ki: "Allah
size, ana-babasız ve çocuksuz kişi hakkında şöyle fetva
veriyor: 'Çocuğu olmayan, bir kız kardeşi bulunan kişi
öldüğünde, onun terekesinin yarısı kız kardeşindir. Böyle
bir kişi, çocuğu olmayan kız kardeşi öldüğünde, onun
terekesinin tamamına mirasçı olur. Eğer ölenin iki kız kardeşi
varsa terekenin üçte ikisi onlarındır. Eğer mirasçılar,
kadın-erkek, birçok kardeşlerse bu durumda erkek kardeşe, iki kız
kardeşin payı kadar verilir.' Allah size açık-seçik bildiriyor
ki sapmayasınız. Allah, her şeyi gereğince bilmektedir.
***
Örnek olarak mesela 11. ayetin verdiği
bilgileri açalım.
Bu ayetlerin her birinin, hatta onu da
bırakın içlerindeki her cümlelerinin de ayrı ayrı durumlar
içinde ayrı formüller sunduğunu söylemiştim. Çözümlemesini
sunalım:
Nisa
11. "Allah size çocuklarınızla ilgili
olarak şunu öneriyor: Erkek için, iki dişinin payı kadar."
Yani eğer mirasçılar sadece
çocuklardan oluşuyorsa ve hem dişi hem de erkek çocuklar varsa ,
erkek çocuklar 2 birim alırken dişi olanlar ise 1 birim alacaklar.
Kısaca bir örnekle 300 L. miras varsa
ve bir erkekle bir kadın çocukları sözkonusu ise, erkek 200 L.
alırken kadın 100 L. alacak.
“İkiden fazla kadın iseler ölenin
bıraktığının üçte ikisi onlarındır.”
Yani eğer mirasçı olarak sadece kız
çocukları varsa, ve sayıları da ikiden fazla ise mirasın üçte
ikisi onlarınmış. Burada dikkatinizi tekrar çekmek isterim ki;
burada istenen, kızların üçte iki alması sadece ve de sadece bu
durumda geçerlidir. Yoksa diğer şart ve durumlarda böyle bir
pay sözkonusu değil.
(Bu arada 176. ayetteki ifadeyi de
gözönünde bulundurunca, eğer varisler 2 kız çocuksa da yine
üçte ikiye ortaktır bu 2 kişi).
Yine 300 L. örneğinden devam edecek
olursak, sadece kız çocukları var ve sayıları ikiden fazla ise
200 lirasını aralarında paylaşırlar.
“Eğer çocuk sadece bir kadınsa,
mirasın yarısı onundur.”
Ayetin içindeki bu devam cümlesinde
belirtildiği üzere eğer ölen geriye sadece tek bir kız çocuğu
bıraktıysa (ya da başkaları olsa da mirasçı durumunda olan
sadece o ise ), mirasın yarısını alabiliyormuş.
Yine 300 Lira üzerinden gidersek 150
Lirası bu tek kız çocuğunun demektir.
“Ölenin çocuğu varsa, geriye
bıraktığından ana-babanın her biri için altıda bir hisse
olacaktır.”
Bu ifadeden anlıyoruz ki bu sefer
mirasçının çocuklarının yanında anne ve babasını da geride
bırakmış ve bu yüzden onlara da pay var ( her biri için altıda
bir...).
300 Liranın 50 Lirası annenin, 50
Lirası babanın, geriye kalan ise çocuklarındır.
“Ölenin çocuğu yoksa ve kendisine
ana-babası mirasçı olmuşsa bu durumda anasına üçte bir düşer.”
Nisa 11 ayeti içinde geçen bu cümlede
ise “sadece anne ve babanın mirasçı olduğu” durumdan
bahsediliyor. Yani bu sefer çocuklar falan yok, sadece vefat edenin
anne ve babası mirasçıdır(eğer geride kardeşler falan kaldıysa
bile onlar mirasçı durumunda değiller).
Bu durumda anne üçte bir alıyormuş.
Babadan cümle içinde bahsedildiği halde pay oranı verilmediğine
göre geriye kalan yani üçte iki de babanın demektir.
Bu vaziyette anne 300 Liranın 100
Lirasını alırken baba ise 200 Lira alır.
“Eğer kardeşleri
varsa, anasının payı, yapacağı vasiyetten ve borcundan arta
kalanın altıda biridir.”
Vefat edenin annesi var
ama babası yoksa, ayrıca da kardeşleri varsa annenin payı altıda
bire iniyor. Geriye kalanı kardeşler paylaşıyor. Ama
tekrarlayalım, eğer baba da olsaydı , sadece anne ve baba terekeyi
alacak, kardeşlere pay düşmeyecekti...(Ve ayetlerden anlaşıldığı
üzere, eğer ölenin çocuğu varsa yine kardeşler pay alamaz).
Aynı şekilde 12 ve 176. ayetlerde de
cümle cümle ayrı özel durum ve formüllerden bahsedilmekte .
Mesela 12. ayette ölen geriye eş bıraktıysa , 176. ayet ise
geride sadece kardeş/kardeşler bıraktıysa taksimin nasıl
olacağını anlatmakta ve dediğim gibi yine bu ayetlerin içindeki
her cümle kendi başına birer mirasçı listesi ve de formül
içermekte.
Dilerseniz Nisa 176. ayeti de bu
bağlamda kısaca inceleyelim:
176 Fetva istiyorlar senden. De
ki: "Allah size, ana-babasız ve çocuksuz kişi hakkında şöyle
fetva veriyor: 'Çocuğu olmayan, bir kız kardeşi bulunan kişi
öldüğünde, onun terekesinin yarısı kız kardeşindir. Böyle
bir kişi, çocuğu olmayan kız kardeşi öldüğünde, onun
terekesinin tamamına mirasçı olur. Eğer ölenin iki kız kardeşi
varsa terekenin üçte ikisi onlarındır. Eğer mirasçılar,
kadın-erkek, birçok kardeşlerse bu durumda erkek kardeşe, iki kız
kardeşin payı kadar verilir.' Allah size açık-seçik bildiriyor
ki sapmayasınız. Allah, her şeyi gereğince bilmektedir.
Burada
da "sadece kardeşler mirasçı ise" oranların ne olduğu
anlatılıyor ve tabii ki yine her cümle ayrı bir liste ve ayrı
bir formül sunuyor :
Eğer mirasçı sadece 1 kızkardeş ise
mirasın yarısını,
Eğer mirasçı 1 erkek kardeş ise mirasın
hepsini alıyor,
Eğer 2 kızkardeş mirasçı ise üçte ikisini
almakta,
Eğer yine sadece kardeşler mirasçı ise ve bunlar
kadınlı erkekli yani her iki cinsiyetten ise terekenin tamamını
bire(kadın) iki (erkek) şeklinde paylaşırlar.
(Ayrıca 11. ayetteki ifadelerle
birlikte düşününce ikiden fazla kızkardeş varsa da tıpkı 2
kızkardeş gibi üçte ikiye ortak olurlar denilebilir)
Bu arada geride kalan sadece birçok
erkek kardeş varsa bu kardeşlerin mirasın tamamını alacağını,
veya sırf ikiden fazla kız kardeş varsa bu kızkardeşlerin
mirasın üçte ikisini alacağını (kendi aralarında eşit
bölüşerek) da dolaylı olarak anlamaktayız bu ayetlerden.
(Yeri gelmişken belirtelim; Nisa 12.
ayetin bir cümlesinde bahsedilen kardeşlerle birlikte ölenin eşi
de mirasçıdır. Ama bu 176. ayette ise “sadece kardeşler”
mirasçıdır.)
***
Ve bilindiği üzere, ayetlere göre
esas olan vasiyettir ve bu oranlar vasiyet yerine getirildikten ve
eğer varsa borçlar ödendikten sonra geriye kalan malın paylaşımı
içindir.
Görüldüğü üzere mirasın
yetmemesi , avliye gibi sorunların hiçbiri yok gerçekte. Ayetler
kusursuz bir şekilde miras paylaşımını anlatıyor. Buradaki
önemli nokta, her cümlenin ayrı bir mirasçılar listesine göre
ayrı bir formül verdiğini görebilmektir. Yani ayetlerin içindeki
her bir cümle, özgün bir mirasçı listesi vermekte ve bu durumda
mirasçıların ne alacağını anlatmakta.
Miras paylaşımıyla ilgili problemler
çözülürken, kalan mirasçıların kim olduğuna bakılır ve bu
tablonun mirasla ilgili ayetlerin hangi cümlesine denk geldiği
belirlenerek miras taksimi yapılır.
Bir örnek olarak şu meşhur 3 kız
mirasçı içeren soruyu çözelim.
“Bir adam ölür ve geride bir anne,
bir baba, üç kız evlat ve bir de eş bırakır. Miras nasıl
paylaşılacak?”.
Burada hem eş hem de çocuklar miraçı
olduğuna göre Nisa 12. ayetin dördüncü cümlesi ilgili taksimi
anlatmaktadır (zaten bu ayetin her cümlesi, geride kalan eş varsa
yapılması gerekenleri anlatmaktadır) :
“Eğer sizin çocuğunuz varsa bu
durumda, yaptığınız vasiyet ve borcunuz ödendikten sonra geriye
kalanın sekizde biri zevcelerinizindir.”
Adam geride eşini bırakıyorsa ve de
çocukları da varsa sadece bu kişiler mirasçı olabiliyor bu
cümleye göre. Eşi terekenin sekizde birini alır ve geriye kalan
sekizde yedi de çocukların olur. Vefat edenin anne, babası veya
kardeşleri varsa bile bu durumda pay alamaz.
***
Dediğim gibi her cümle ayrı bir
mirasçı listesi ve formül veriyor, ve her zaman miras yetiyor
görüldüğü üzere.
Sadece bazı durumlarda artan miras
sözkonusu, yine yazımın başlarında belirttiğim üzere bu artan
mirasın kimlere verilebileceğini gösteren işaretler içeren
ayetler var... Örneğin:
Nisa 8: Mirasın
paylaştırılmasında hısım-akraba, yetimler, yoksul ve çaresizler
de hazır bulunurlarsa, ondan onları da rızıklandırın ve onlara
güzel ve hoş bir söz de söyleyin.
Selam ve sevgiler
http://emre1974tr.blogspot.com.tr/2014/08/miras-ayetlerinin- cozumu.html
|
HABERLER
Etkin Konular
Kullanıcı Listesi
Yardım
Kayıt
Giriş
Hanif Dostlar Ana Sayfa -> Genel Tartışma
Konu: Miras ayetlerini çözüme kavuşturmak
